Một ngày cuối tuần dài thả mình hoàn tất tác phẩm Thiên Nga Đen đột phá của ngài Nassim Nicholas Taleb, rồi đọc qua sự sụp đổ của quỹ Long Term Capital Management năm 1998 của hai vị giáo sư nổi tiếng đạt giải Nobel Kinh Tế: Myron S. Scholes và Robert C. Merton, chúng tôi chợt nhớ đến câu châm ngôn đầu tư vừa mang tính phê phán, vừa tràn đầy cảm hứng của ngài Peter Lynch…
Đặt mua ấn phẩm mới & cũ: https://newslettervietnam.com/dat-mua-an-pham-dau-tu/
Trong quyển One Up On Wall Street, 1989 huyền thoại của mình, ngài Peter Lynch – nhà quản lý quỹ thành công thuộc hàng bậc nhứt mọi thời đại với lãi kép xấp xỉ 29% trong 13 năm liên tiếp – đã đúc kết lại rằng:
“Đầu tư vào cổ phiếu là một môn tư duy nghệ thuật, không phải khoa học. Những người tự cho rằng học vấn của mình cao ngất ngưởng, và được rèn luyện để định lượng mọi thứ về kinh doanh lại tự tạo nên những bất lợi vô cùng lớn cho mình. Nếu việc chọn lựa doanh nghiệp, chọn lựa cổ phiếu có thể định lượng được hoàn toàn, bạn có thể thuê một chiếc máy tính hạng nặng ở gần nhà và làm giàu dễ dàng. Ấy vậy mà thị trường không hoạt động như thế.
Tất cả các thứ toán học mà bạn cần trên thị trường chứng khoán, bạn đều đã học từ năm lớp 4 rồi!“
Thử ngẫm lại mới thấy câu châm ngôn này chí lí vô cùng!
Nhiều năm lăn lộn trên thị trường, chúng tôi từng gặp rất nhiều các nhà đầu tư cá nhân có IQ cao, trẻ tuổi, với khả năng tính toán và nắm bắt thông tin phi thường đến mức khó ai sánh bằng. Ấy vậy mà sau những năm sụt giảm mạnh của thị trường – 2008, 2011 & 2012, 2015 – những người chúng tôi gặp trên ngày càng thưa dần: số thì đã từ bỏ chứng khoán, số thì khánh kiệt, số thì biệt tăm vì còn trốn nợ margin… Những người có tâm lý lo lắng, sợ hãi thì đã tránh xa thị trường vì sự bất ổn của nó. Còn những người thông minh thì đã sa ngã bởi sự quá tự tin của họ.
Nhìn rộng ra thế giới, nếu như đầu tư là một môn khoa học tựa vật lý, nơi mà mọi môi trường đều hoàn hảo tựa chân không (!), thì các vị giáo sư, các chuyên gia phân tích định lượng đã trở nên giàu có và không cần phải đi dạy nữa… Song thực tế không phải như vậy, những môn xã hội như kinh tế, đầu tư, những nơi tồn tại sự ảnh hưởng của con người, thì các yếu tố “Thiên Nga Đen” bất ngờ là không thể tránh khỏi. Những quỹ định lượng chạy theo công thức máy móc như Long Term Capital Management (LTCM), hay thậm chí các quỹ ETF tại Việt Nam là minh chứng cụ thể cho việc này… (Ở đây chúng tôi không đề cập đến những quỹ máy móc sử dụng đường truyền nhanh – “high frequency trading” – để lợi dụng các khoản chênh lệch giá “arbitrage” trên thị trường, vốn khá phổ biến ở Hoa Kỳ hiện tại. Những tay chủ các quỹ này thực ra vô cùng thông minh, biết lợi dụng những kẽ hở trên thị trường; song nếu bàn rằng phương pháp đó có bền vững hàng chục năm sau nếu gặp rủi ro cạnh tranh hoặc siết chặt bởi pháp luật hay không thì chúng tôi cũng không thể đoán trước được!)
Ấy vậy mà câu châm ngôn này của ngài Peter Lynch thay vì chỉ mang tính phê phán các vị giáo sư cố biến hoạt động xã hội thành môn vật lý, thực ra lại mang tính cảm hứng (inspiring) vô cùng cho các nhà đầu tư cá nhân chúng ta!
Ngài Peter Lynch cũng tự thú là chưa bao giờ học nhiều lớp kế toán, kiểm toán, cũng chẳng đi đây đi đó học MBA hay thạc sĩ tài chính định lượng cả. Để tham gia thị trường chứng khoán một cách thông minh, nhà đầu tư cá nhân không cần phải có bộ óc tính toán phi thường, chẳng cần phải hiểu Sharpe ratio, mô hình CAPM, lý thuyết thị trường hiệu quả, hay bất cứ loại chữ cái Hy Lạp như beta, alpha, omega, sigma, v.v gì. Điều mà anh ta thực sự phải học, thực ra chính là: một triết lý đầu tư giá trị đúng đắn, một kĩ năng chọn lọc cổ phiếu được rèn luyện bằng tư duy của một người kinh doanh (business man) và một tâm lý vững chắc trước biến động của thị trường và đám đông xung quanh.
Như vậy, tất cả thứ toán học anh ta cần, anh ta đều đã học từ thuở niên thiếu mất rồi!
Saigon, 26.12.2018, bởi Skopos & Angelos
