Nói đến đặt cược đua ngựa (horse bet), chúng tôi tin rằng hiếm có ai nghĩ rằng cái trò may rủi này lại có bất cứ thứ gì giống với chứng khoán. Ấy vậy mà vô tình lướt qua những đoạn hội thoại của ngài Munger với cổ đông công ty Wesco Financial của mình, chúng tôi mới ngỡ ra rằng những kẻ thắng cuộc với trường đua ngựa hoàn toàn có tư duy không hề đơn giản…
Chuyện ngắn trong ấn phẩm đầu tư giá trị kỳ V (miễn phí) – phát hành tháng 12.2017
Đặt mua ấn phẩm: https://newslettervietnam.com/dat-mua-an-pham-dau-tu/
Trích dẫn, dịch và tóm tắt từ quyển “The Best of Charlie Munger, 1994 – 2011”, tác giả Whitney Tilson, thuật lại bằng chính lời của ngài Munger
“Xác suất của trò chơi đặt cược đua ngựa và đầu tư cổ phiếu đều có điểm chung là được định đoạt bởi thị trường. Mô hình mà tôi thích nhất – để đơn giản hóa lại những diễn biến trên thị trường chứng khoán – đến từ hệ thống cá cược của trò đua ngựa (pari-mutuel system). Nếu bạn ngừng lại để suy nghĩ một chút, hệ thống cá cược này chính là một thị trường thu nhỏ. Mọi người đến đây và đánh bạc, dẫn đến các xác suất trên thị trường thay đổi theo hành vi của người chơi.
Chẳng hạn, bất cứ tên ngốc nào cũng thấy được một con ngựa nhẹ cân, lịch sử chiến thắng liên tiếp và vị trí khởi điểm tốt sẽ có khả năng về đích cao hơn rất nhiều so với con ngựa luôn thua cuộc và nặng cân, v.v. Song nếu bạn nhìn vào thứ xác suất (odds) bất thường mà chúng ta thấy phổ biến: con ngựa xấu nếu thắng cuộc sẽ có lợi nhuận 100 lần trên 1 đồng vốn gốc. Trong khi con ngựa tốt chỉ lời 3 đồng trên 2 đồng vốn gốc. Như vậy thì thứ toán học của Fermat & Pascal sẽ khó có thể hiệu nghiệm nữa. Bởi vì giá cả đã bị thay đổi bởi người chơi nhiều đến mức rất khó để chiến thắng.
Và rồi trường đua sẽ lấy thêm 17% phí trên mỗi lần bạn đặt cược. Như vậy, bạn không chỉ phải thông minh hơn tất cả những kẻ cùng chơi, mà còn phải có lợi nhuận trung bình cao hơn mức 17% chi cho trường đua để phần lợi nhuận còn lại là của bạn. Trên thực tế, số người thắng cuộc được sau khi trả phí 17% trên là vô cùng hiếm hoi.
Lúc còn trẻ, tôi có một người bạn hay chơi Poker cùng không làm gì cả ngoài việc đặt cược đua ngựa xe kéo (harness race). Gã này phân tích rằng đua ngựa xe kéo là một thị trường tương tương đối thiệu hiệu quả. Hắn ta nói bí quyết chính là hắn ta chỉ đặt cược khi các cơ hội bất hợp lý (mispriced bets) xảy ra. Nhờ vậy, sau khi trả phí cho trường đua, gã này đã kiếm một khoản khoản khổng lồ cho mình.
Tương tự như vậy trên thị trường chứng khoán, một cổ phiếu có triển vọng lạc quan sẽ được đẩy lên một mức giá cao bất thường. Trong khi đó những cổ phiếu có chất lượng kém, thì lại có mức giá rẻ mạt. Cái một nhà đầu tư thông minh cần, chính là đặt cược thật lớn vào một cổ phiếu chất lượng cao có giá rẻ mạt – lúc đó thứ xác suất có lợi hoàn toàn thuộc về anh ta.
Ngoài ra, trên thị trường chứng khoán, không có hãng môi giới và sở giao dịch nào lấy của bạn hơn 17% phí giao dịch cả. Và bạn có thể tận dụng lợi thế chi phí giao dịch thấp bằng cách nắm giữ lâu dài và đặt kỷ luật cho bản thân.
Vậy nguyên tắc kỷ luật đó là gì?
Đó chỉ là một nguyên tắc tưởng chừng khá đơn giản: “Những người thắng cuộc sẽ đặt cược rất lớn khi lợi thế xác suất ở phía họ – ngược lại, họ sẽ không bao giờ đặt cược.”
Không phải lợi nhuận sẽ đến với bất cứ con người nào có tài năng đến mức họ đều hiểu biết tất cả mọi thứ vào bất kỳ thời điểm nào. Mà nó sẽ đến với những con người chăm chỉ – những người nhìn nhận được và lọc ra các cơ hội bất hợp lý (mispriced bets). Và những cơ hội này chỉ đến một cách rất hiếm hoi.”
S.A.F.E team: Bài nói chuyện của ngài Munger không hề dễ hiểu cho những cá nhân chưa bao giờ nghĩ về tư duy về xác suất/phần thưởng hay những trader cổ phiếu thường xuyên mua bán hằng ngày. Bởi vì những người thông thái sẽ đặt cược rất lớn khi các cơ hội bất hợp lý đến với họ. Còn thời gian còn lại, họ không làm gì cả. Nó chỉ đơn giản vậy thôi!
Vậy mà chúng ta thấy phổ biến như thế nào khi mà hàng trăm, hàng nghìn người trên thị trường chứng khoán – thay vì ngồi kiên nhẫn chờ đợi – lại đang cố gắng kiếm tiền mỗi ngày, mỗi tuần, và hào hứng mua đuổi theo bất kỳ cổ phiếu nào được đưa ra trước mắt họ?!
Saigon, 22.11.2018, bởi Europos – Golden Newsletter Vietnam
