Chỉ vài ngày vừa qua tin tức về các tập đoàn phát triển BĐS đấu giá 4 khu đất tại Thủ Thiêm, TPHCM với giá cao ngất ngưởng, đem về cho ngân sách Thành phố hơn 37,000 tỷ đồng không thể làm chúng tôi không nhớ đến về châm ngôn đầu tư rất hay của ngài Buffett chia sẻ bí quyết tránh phải trả quá cao trong các cuộc đấu giá cạnh tranh!
Châm ngôn đầu tư trích trong ấn phẩm cũ kỳ 39, phát hành T10.2020: https://newslettervietnam.com/an-pham-dau-tu-gia-tri-39/
Đặt mua ấn phẩm đầu tư giá trị cũ (old issues) của TGN: https://newslettervietnam.com/dat-mua-an-pham-dau-tu/
Bản cắt ấn phẩm đặc biệt “Tâm lý học hành vi sai lầm của loài người”, ngài Munger: https://newslettervietnam.com/tam-ly-hoc-ngai-munger/
Tưởng chừng như câu châm ngôn này khá sáo rỗng và dư thừa, song đằng sau nó có thể nói là “một bể rộng” kiến thức và uyên thâm về tâm lý học – thứ mà cả ngài Munger & Buffett đều hiểu rất rõ và biết giới hạn bản thân một cách vô cùng thông minh. Chính chúng tôi cũng phải học 2 ông rất nhiều ở khâu Tâm lý học, giúp cuộc sống mình luôn hạnh phúc và từ tốn vui vẻ trên hành trình mà không cần phải hối hả, so đo, vội vã gì cả (*)
Dù vậy, chúng tôi xin rào trước rằng câu chuyện đấu giá 4 khu đất trên chỉ là “que diêm” làm chúng tôi nhớ đến câu châm ngôn, chứ chúng tôi không bày tỏ quan điểm gì cả nhé! Những tập đoàn BĐS đấu giá trên đều có kinh nghiệm phát triển dự án lâu năm, nguồn vốn lớn và những dự định chính trị của mình – đó là những thứ chúng tôi không có thế mạnh và cũng không phải là người nội bộ nên không có lý do để bày tỏ quan điểm.
Bí quyết tránh phải trả quá cao trong các cuộc đấu giá cạnh tranh
“…Trong một bức thư thường niên gửi cổ đông Berkshire Hathaway nào đó mà chúng tôi không tìm lại được, ngài Buffett từng có lời khuyên cho bí quyết tránh phải trả giá quá cao trong một buổi đấu giá (auction) đầy cạnh tranh, với “quá nhiều tiền theo đuổi quá ít các món hời”, hay theo ngài Howard Marks gọi là “cuộc đua xuống đáy”, ông khuyên rằng:
– Bạn có biết bí quyết hiệu quả nhất để tránh phải trả giá quá cao ở các buổi đấu giá là gì không:
– Đừng đi đến đó (Don’t go)!
Một bí quyết tuy đơn giản, nhưng thật đúng đắn làm sao! Và nó không chỉ đúng đắn trên thị trường chứng khoán, trong cuộc đấu giá, mà cả những mặt khác của đời sống…
Nếu quý độc giả đã từng đọc bản dịch “Tâm lý học những hành vi sai lầm của loài người” của ngài Munger mà chúng tôi thuật lại (https://newslettervietnam.com/tam-ly-hoc-ngai-munger/), ắt sẽ thấy rõ rằng loài người chúng ta luôn chịu ảnh hưởng sâu sắc của tâm lý phản ứng mạnh khi bị tước đoạt (deprival super-reaction tendency). Chúng ta rất sợ cảm giác đau đớn khi mất một vật/một cơ hội suýt-được-sở-hữu. Đó là lí do nhiều thí nghiệm tâm lý học cho thấy cảm giác đau đớn của nhiều người do thua lỗ -50% trong đầu tư thậm chí còn nhỏ hơn nhiều lần so với cảm giác đau đớn khi không mua kịp, hoặc “bán hớ” một cổ phiếu tiềm năng tăng hàng chục lần sau đó!
Một ví dụ khá bi kịch là Roy Raymond, người sáng lập Victoria’s Secret đã bán công ty đồ lót của mình cho Leslie Wexner với giá 1 triệu USD, sau đó ông tiếp tục các công việc kinh doanh khác không thể thành công bằng khi L Brands Inc. (công ty mẹ thương hiệu Victoria’s Secret) lại tăng trưởng mạnh mẽ hàng trăm lần lên mức 10 tỷ USD vốn hóa ngày nay (có lúc đỉnh điểm lên đến 30 tỷ USD). Năm 1993, 12 năm sau khi bán “đứa con tâm huyết” của mình do khó khăn tài chính, Roy Raymond đã kết liễu đời mình bằng cách nhảy cầu Golden Gate Bridge.
Câu chuyện đó cốt để chúng ta thấy phản ứng tâm lý “deprival super-reaction” của con người là rất, rất mạnh. Chúng ta cảm thấy vô cùng đau khổ khi nhìn thấy kẻ khác giành lấy món hời đem ra đấu giá mà ta mong muốn từ trước (tâm lý đố kỵ), cộng với việc nhiều người cùng trả giá cao cho một món hàng khiến ta cảm thấy giá trị thực của chúng có thể xứng đáng với mức giá đó (tâm lý bằng chứng xã hội – “social proof”), dù rằng mức giá ban đầu mà ta tính toán lí trí lại thấp hơn rất nhiều.
Đây được gọi là “lời nguyền của kẻ thắng cuộc trong đấu giá” (winner’s curse: https://bit.ly/2Ff7ON8), khi mà những người thắng cuộc trong một phút nông nổi để nhận lấy hạnh phúc chiến thắng trong ngắn hạn, đã phải chịu thiệt hại về tài chính do trả giá “ngu ngốc” nhanh chóng sau đó khi buổi đấu giá kết thúc. Winner’s curse là một hiện tượng vô cùng phổ biến trong các buổi đấu giá công khai, đặc biệt khi những tay tổ chức dày dặn kinh nghiệm tâm lý và biết cách sử dụng áp lực đám đông. Họa chăng, chỉ những buổi đấu giá mà không có hoặc rất ít người biết đến, hoặc những buổi đấu giá bị thao túng (rigged) – chẳng hạn như vụ án Đường Nhuệ đấu giá đất tại Thái Bình thời gian vừa qua – thì may ra người tham gia mới có thể tìm được món hời thực sự.
Đây là lý do các bậc huyền thoại trong đầu tư, những người trải nghiệm hàng chục năm trên TTCK và cả về mặt đời sống như ngài Buffett, Munger hay H.Marks, cũng tự biết điểm yếu cố hữu đó trong não bộ mỗi con người mà khiêm nhường, tránh hẳn khỏi những cuộc đấu giá đầy cạnh tranh để giữ cho tinh thần thật thoải mái và bình yên. Ngài Buffett nhiều lần trong các lá thư của mình khi nói về thói quen M&A của Berkshire, ông cũng hay dùng lời bài hát “When the phone doesn’t ring, you know it’s me” (“Khi tiếng chuông điện thoại của bạn không reo, thì bạn biết đó là tôi rồi đấy!”) để trêu các cuộc đấu giá cạnh tranh: tức ông ám chỉ rằng mình không có nhu cầu đến các loại M&A cạnh tranh dạng vậy.
Vì vậy, hãy nhớ lấy bí quyết này mỗi khi ta: (1) Cố gắng mua vé một trận bóng đá với lượng người chen nhau hàng giờ đồng hồ phía trước (2) Cố gắng chen chúc lao vào một lễ hội ở trung tâm mà không thể thở nổi (3) Cố gắng mua ô tô hay một chiếc điện thoại trước vài tuần ra mắt với giá “bia kèm lạc” (4) Cố gắng mua cổ phiếu, mua bất động sản bằng mọi giá ở các sự kiện đông đúc, nơi mọi người tranh giành nhau, v.v Đó hoàn toàn là lựa chọn tự do của mỗi người, song đối với riêng chúng tôi, chúng tôi học theo ngài Buffett mà đừng đi đến đó vậy!
Saigon, một Tối vui vẻ 13.12.2021, đăng lại bởi Skopos & Europos
