Từ tiền ảo đến tiền tệ với spot Bitcoin ETF

Vâng chào anh, cám ơn câu hỏi phản biện hay của anh. Nhìn chung Bitcoin & Crypto là chủ đề rất gây tranh cãi (controversial) đối với ngay cả những NĐT giá trị huyền thoại như cố ngài Munger & Buffett.

Đầu tiên, sau nhiều năm đọc & nghiên cứu, dù không phải là chuyên gia, chúng tôi cũng nhận thức được một số hữu ích của duy nhất Bitcoin (không phải các Crypto Altcoins vô giá trị & quá nhiều rủi ro lừa đảo khác) như: (1) Phương thức thanh toán cho các đơn vị illegal muốn tránh các Chính phủ như các nhóm hackers, các nhóm mua bán các loại hàng cấm như vũ khí – ma túy xuyên biên giới, các tổ chức khủng bố, các đội đặc nhiệm làm các nhiệm vụ quân đội phức tạp, v.v (2) Phương thức chuyển tiền xuyên biên giới cho một số các chuyên gia thông thạo về công nghệ và nắm giữ các ví lạnh nào đó an toàn hơn sàn điện tử tập trung vốn đang bị điều tra như Binance, FTX, Coinbase (3) Phương thức cất trữ giá trị cho một số người dân các quốc gia nơi mà Chính phủ họ tham nhũng, quản lý điều hành quá kém gây siêu lạm phát như Venezuela, Zimbabwe hay một số nước Châu Phi và Nam Mỹ Latin khác chẳng hạn.

Tuy nhiên, về quan điểm đầu tư & kỳ vọng Bitcoin sẽ trở thành phương tiện thanh toán toàn cầu – từ đó tăng trưởng lên các mức gấp 100k – 500k – 1 triệu lần so với đồng USD, chúng tôi bày tỏ quan điểm ngược lại (we beg to differ) với 3 luận điểm mạnh mẽ: Bitcoin không phải địa chỉ đầu tư đáng tin cậy, Bitcoin không phải phương tiện thanh toán đáng tin cậy, Giới đầu tư không hiểu về Bitcoin nhiều như họ tưởng – thậm chí họ đang bỏ qua nhiều bài học lịch sử trong quá khứ (*)

1> Bitcoin không phải địa chỉ đầu tư đáng tin cậy

Như ngài Seth Klarman đã định nghĩa về đầu tư (investing) trong quyển Margin-of-safety, thứ chúng tôi vừa viết kỳ 73 vừa rồi:

“Đầu tư, và các khoản đầu tư, trong rất dài hạn, đều có điểm chung chính là mang về dòng tiền tự do (throw off cash flows) cho người sở hữu chúng. Ví dụ như một bất động sản nhà ở cho người khác thuê lại và trả tiền chẳng hạn, hoặc một lô đất rừng thông đem lại tiền thu hoạch. Ngược lại, các thứ sưu tầm collectibles không hề có dòng tiền, và thứ tiền duy nhất nó mang lại chỉ đến từ kẻ tiếp theo chịu trả bao nhiêu cho chúng. Điều đó phụ thuộc hoàn toàn vào khẩu vị của họ, phong trào đám đông và yếu tố cầu kéo khác, thứ một nhà đầu tư không thể tính toán và kiểm soát được.”

Bitcoin cũng như các loại kênh đầu cơ khác, nó không tạo ra cash flows, không thể định giá trị thực, tất cả những gì chúng ta hi vọng vào là người khác mua của chúng ta giá cao hơn. Đó là cuộc chơi không có biên an toàn đối với chúng tôi. Và không bao giờ chúng tôi tham gia.

Dù vậy, nó có thể là “vàng điện tử” hoặc một % tài sản nhỏ nhất định nào đó đối với một số hedge funds hay nhà đầu tư mạo hiểm chúng tôi không rõ. Song không bao giờ chúng tôi cho rằng việc dành phần lớn tài sản ròng/tiết kiệm cả đời cá nhân vào một trò-chơi-hi-vọng-người-khác-mua-cao-hơn là một lựa chọn thông minh (!)

2> Bitcoin không phải phương tiện thanh toán đáng tin cậy

Dù nhiều người phản biện rằng tiền giấy (fiat money) gì đấy cũng không đáng tin cậy, chỉ là giấy, trước đây họ thanh toán với nhau bằng vỏ sò, v.v Song điểm khác biệt lớn nhất giữa tiền pháp định và Crypto chính là có sự đảm bảo của Ngân hàng Trung ương (Central Banks). Không có mô hình Ngân hàng TW với các công cụ điều hành nghiệp vụ thị trường mở và đảm bảo niềm tin của người gửi tiền, bất cứ tiền tệ nào cũng đã sụp đổ sau mỗi chu kỳ khủng hoảng/suy thoái.

Bitcoin không chỉ không có ngân hàng trung ương & hệ thống luật pháp đảm bảo đứng sau, nó còn rất khó khăn trong khâu thanh toán, mất nhiều thời gian và điện năng để xử lý (settlement).

Ngoài ra, nó có giá cả thay đổi rất nhanh hàng giây, không thể nào là đơn vị định giá đáng tin cậy để thanh toán. Chẳng hạn, một ly cafe với giá vốn 1 USD nhưng giá bán có thể 1.2 USD hay 0.8 USD quy đổi theo Bitcoin trong vài giây hoặc vài phút, đủ để làm chủ quán thua lỗ nặng.

3> Cuối cùng, giới đầu tư không hiểu rõ về Bitcoin như họ nghĩ, hơn thế nữa, họ còn lãng quên các bài học lịch sử như hoa Tulips, Dot-com bubble

Ngoài việc hô hào & đặt các mục tiêu giá tròn trĩnh như Bitcoin lên 100k USD, 500k USD hay 1 triệu USD, chúng tôi nhận thấy giới đầu tư hiểu ít về Bitcoin hơn họ tưởng tượng ban đầu (!)

– Ngay cả người sáng lập Bitcoin là ai, cũng không một ai biết cả – họ mơ hồ về nó còn hơn cả một cuốn truyện tiểu thuyết hư cấu, và động cơ của hắn ta là gì cũng không một ai biết (?)
– Bitcoin có cơ chế thanh toán và lưu trữ thông tin như thế nào, ít người cũng có thể giải thích được
– Bitcoin có cơ chế đào (mining) và giới hạn 21 triệu đồng gì đấy ra sao, và có thực sự giới hạn hay không, rất ít người hiểu rõ. Chúng tôi từng hỏi một số người bạn rất giỏi về công nghệ, song họ chuyên về các mảng web development hay app development nên cũng khiêm tốn tự thú là không hiểu quá rõ về chuyện đó. Họ cũng không tin vào Bitcoin nói riêng hay Crypto
– Bitcoin thanh toán chấp nhận ở những đâu, quy mô như thế nào, tiện dụng ra sao, đã thanh toán thực tế hay chưa ngoài việc đầu cơ cũng có rất ít người hiểu và sử dụng thực sự
– Thậm chí Bitcoin Spot ETF gì đấy có nhu cầu đầu cơ thực sự như thế nào anh cũng chỉ đọc tiêu đề trên báo chí, chứ số liệu thực tế cũng rất ít

Chúng tôi thậm chí còn cho rằng họ đã lãng quên các bài học về bong bóng hoa Tulips, Dot-com bubble và các “sáng kiến tài chính” mới như MBS-CDO năm 2008. Họ quên rằng một bong bóng có thể tồn tại lâu hơn họ tưởng tượng, trước khi nó sụp đổ. Hoa Tulip có thể mất 3-5 năm. Dot-com bubble mất 5-7 năm. Bong bóng Mississippi Bubble & South Sea có thể kéo dài hơn 10 năm.

Do đó bong bóng Bitcoin – Crypto có thể kéo dài 10-15-20 năm chúng tôi khõng rõ, song nếu giá cả nó quá cao so với nhu cầu và giá trị sử dụng thực tế, xu hướng đảo nghịch (reversal to the mean) là quy luật tự nhiên tất yếu…

Hi vọng chúng tôi trả lời cặn kẽ vậy anh đã hài lòng rồi. Dù vậy, quan điểm của chúng tôi, hay của cố ngài Munger & Buffett vẫn có thể sai, chúng ta cùng đợi một thời gian dài để kiểm chứng vậy!

S.A.F.E