(Bản đặc biệt) Lịch sử bong bóng – đổ vỡ tài chính toàn cầu 1635 -> 2008, minh chứng bất hủ cho bài học về bản chất loài người – độc nhất bởi S.A.F.E

Đặt mua bản in màu (colored print edition) cho nội dung đặc biệt của TGN tại: https://newslettervietnam.com/dat-mua-an-pham-dau-tu/

Những nhà đầu tư giá trị huyền thoại chúng tôi biết hầu như đều trọng lịch sử (respect the history), không phải vì họ nghĩ rằng lịch sử sẽ lặp lại hoàn toàn 100% rồi dự đoán tương lai như cách báo đài và một số người “nghĩ đơn giản” về cuộc sống như vậy, mà thuần bởi vì bài học về bản chất loài người từ lịch sử có thể nói gần như bất biến (*)

Sau gần 400 năm từ thời Tulipomania, chúng tôi chợt nhận ra dường như loài người chúng ta vẫn chưa tiến hóa mấy (cười lớn), những bẫy tâm lý rất phổ biến như tâm lý đố kỵ/ghen ghét/so sánh; hành động sai lầm, tâm lý bằng chứng xã hội – lan truyền đám đông, tâm lý ảnh hưởng chỉ vì liên kết trong quá khứ, tâm lý phản ứng mạnh khi bị tước đoạt (sợ bị bỏ lại phía sau) vẫn như chưa bao giờ được sửa chữa cho dù có bao nhiêu thế hệ loài người đã trôi qua đi chăng nữa…

Đó là chúng ta chưa tính đến tâm lý phản ứng mạnh với phần thưởng (incentives super-reaction) của phố Wall, ban lãnh đạo các cty niêm yết mới và vô số các trung gian khác như media, chuyên gia vẫn bất chấp tất cả đạo đức nghề nghiệp để “tranh thủ” kiếm tiền thật nhanh từ đám đông đang lạc quan quá mức (!)

Trong nhiều đợt bong bóng tiếp theo ở tương lai, chúng tôi hoàn toàn không tin tưởng rằng có một ai đủ sức cản được nó: âu rất đơn giản bởi vì loài người chúng ta vẫn chưa hề tiến hóa về mặt tâm lý xong (cười), nên đó là công việc bất khả thi (*) Chúng tôi chỉ hi vọng một số ít NĐT giá trị thông thái (wise), lí trí (rational), đi ngược đám đông (contrarian) nào đó có thể nhớ lại lịch sử và nhận ra sự điên rồ xung quanh đã là quá đủ rồi…

Để kết luận cho toàn bộ chuỗi ấn phẩm lịch sử, ắt hẳn câu hỏi tràn ngập trong mỗi quý độc giả chúng ta sẽ là: đợt bong bóng tới sẽ là sản phẩm tài chính điên rồ nào? Chúng tôi không thể nào biết được, cũng tin rằng không ai có thể dự đoán được, nhưng có hai điều chúng tôi biết chắc chắn:

(1) Nó sẽ khác xưa, nó sẽ mới lạ, nó sẽ hấp dẫn, nó sẽ khó hiểu, nó sẽ “mờ mờ ảo ảo” hơn bất cứ thứ bong bóng nào đã diễn ra trong lịch sử. Hệt như Mark Twain từng nói: lịch sử sẽ không bao giờ lặp lại y hệt, mà nó sẽ vần vần (rhyme) giống nhau…

(2) Và chúng tôi chắc chắn rằng, bản chất loài người (human nature) sẽ vẫn như thế, phố Wall sẽ luôn vậy – phản ứng mạnh với phần thưởng (incentives-motivation) – sẵn sàng lừa gạt khách hàng của mình với những sản phẩm phức tạp để thu về các khoản phí/hoa hồng khổng lồ. Ngược lại, chính khách hàng chúng ta lại luôn tiềm ẩn lòng ghen ghét/đố kỵ ngu xuẩn, chúng ta sợ bị tước đoạt (sợ bị bỏ lỡ cơ hội), chúng ta lạc quan quá mức với kết quả sinh lời ngắn hạn để rồi dùng đòn bẩy điên rồ. Và như vậy, một vòng lặp chu kỳ không lối thoát mới lại tiếp diễn với một thế hệ mới mà chưa bao giờ có kinh nghiệm thực tế thương trường khốc liệt, chưa bao giờ biết “trọng lịch sử” (respect the history) (*)

Chúng tôi hi vọng 5 năm qua bỏ vô vàn công sức dịch các quyển sách tài chính cổ từ bong bóng hoa Tulip Hà Lan 1635 đến tận ngày nay 2008 (8 đợt bong bóng cả thảy nếu chúng tôi không nhầm), quý độc giả đã rút ra được những bài học quý giá về bản chất loài người làm hành trang cả đời sau cho riêng mình. Chúng tôi sẽ kết thúc chuỗi ấn phẩm lịch sử tại đây, một nốt nhạc trầm tiếc nuối vì không thể kéo dài thêm, song đầy sâu lắng cho những NĐT giá trị ung dung, lặng lẽ ngắm nhìn chu kỳ tâm lý của loài người lặp đi lặp lại…

Saigon, nhân dịp Giáng Sinh 2022, S.A.F.E team – Golden Newsletter Vietnam

Mời quý độc giả xem Bản cắt nội dung đặc biệt “Tâm lý học đằng sau những hành vi sai lầm của loài người” dưới đây: