@Châm ngôn đầu tư trích từ memo “Everyone Knows”, năm 2007 và các bài viết, phỏng vấn liên quan của ngài Howard Marks về chủ đề “second-level thinking”: https://www.oaktreecapital.com/docs/default-source/memos/2007-04-26-everyone-knows.pdf
Đặt mua lại các ấn phẩm đầu tư giá trị đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam – TGN: https://newslettervietnam.com/dat-mua-an-pham-dau-tu/
@S.A.F.E, đầu T11/2024: Gần đây khi trải nghiệm quan sát những thương vụ special-situation nổi bật trên TTCK – thứ mà giới đầu tư nội địa Việt Nam hay gọi là các “game tài chính” của những conglomerate có quy mô khá lớn trên thị trường, chúng tôi chợt nhớ đến một chủ đề rất hay của ngài Howard Marks, nó không đâu khác chính là: tư duy cấp độ 2nd – “second-level thinking”.
Những game tài chính trên làm chúng tôi nhớ đến một trải nghiệm của chính bản thân chúng tôi cách đây vài năm trước, khi hàng loạt môi giới ở các CTCK lớn với thương hiệu mạnh – gọi trực tiếp điện thoại cho chúng tôi, chào mời một thương vụ IPO trong lĩnh vực thực phẩm tươi sống, có thể vươn tầm Đông Nam Á, ở mức giá đâu đó [75-76], hứa hẹn sẽ sinh lời nhanh chóng lên [90-100] ngay sau khi lên sàn (?!)
Khi đối diện với một tình huống tiêu biểu như vậy, những người tư duy cấp độ 1 & cấp độ 2 sẽ có hai luồng suy nghĩ hoàn toàn trái ngược nhau:
- Người tư duy cấp độ 1: Đây quả là cơ hội tuyệt vời, tôi có thể kiếm được lợi nhuận 20%-30% nhanh chóng chỉ vài tháng sau khi DN lên sàn! Tôi sẽ bán tất cả cổ phiếu khác để mua vào thương vụ này!
- Người tư duy cấp độ 2: Tại sao cơ hội nầy lại được chào mời trực tiếp qua điện thoại cho tôi? Tại sao khối Tự doanh CTCK của người broker gọi cho tôi & Ban lãnh đạo giầu có của DN đó với tài sản ròng cá nhân hàng nghìn tỷ, thậm chí lên đến vài chục nghìn tỷ VNĐ lại không mua vào? Họ hoàn toàn có thể dễ dàng vay ngân hàng hoặc vay cầm cố để tài trợ cho thương vụ đó nếu nó thực sự đem lại lợi nhuận 20%-30% trong thời gian ngắn? Tại sao họ phải nhọc công chào bán cho từng NĐT cá nhân nhỏ lẻ với quy mô vốn chỉ vỏn vẹn vài trăm triệu đến vài tỷ VNĐ? Phải chăng mức giá họ chào cho tôi đã quá cao so với giá trị thực? Cơ cấu nợ vay và rủi ro tài chính của DN đó là gì? Có điều gì đó quan trọng mà tôi không biết ở đây? Liệu có phải chính khối Tự doanh CTCK và Ban lãnh đạo DN đó đang bán cho tôi khối lượng cổ phiếu khổng lồ??
Và như quy luật tất yếu, thương vụ IPO đó đã thất bại nặng nề, giá cổ phiếu chia ba đến chia bốn (giảm -67% đến -75%) từ mức giá họ chào bán chúng tôi cũng không nhớ rõ nữa…
Có thể thấy, những người tư duy cấp độ 2 là những người mà ngài Howard Marks mô tả luôn tuân thủ chủ nghĩa hoài nghi (skepticism) tột độ, anh ta luôn nghi ngờ động cơ lợi ích cá nhân của các bên, luôn đặt những câu hỏi tại sao, luôn kỷ luật/cẩn trọng kiểm tra mối quan hệ giữa giá cả của chứng khoán so với giá trị thực (*)
Trong khi đó ở chiều ngược lại, những người tư duy cấp độ 1 chấp nhận mọi thông tin ở bề mặt, tin tưởng mọi thứ họ được nghe bảo, nghĩ rằng TTCK & giới tài chính thực sự dễ dàng và con đường thẳng tắp một cách đơn giản.
Ở phần Kết luận dưới, chúng tôi sẽ đưa ra luận điểm mạnh mẽ rằng tại sao niềm tin vào một TTCK dễ dàng, ít khốc liệt đó của những người tư duy cấp độ 1 là cực kỳ sai lầm…
Khi tất cả mọi người đều biết (Everyone Knows), ngài Howard Marks
@Ngài Howard Stanley Marks, giai đoạn T4/2007: “Tôi thường được mời nói chuyện với các chủ đề rộng rãi về đầu tư. Song, tôi thường bắt đầu bằng việc nói một chủ đề mà tôi cho rằng cực kỳ nghịch lý của lĩnh vực đầu tư: đó là rất thường xuyên làm sao, những điều mà mọi người đều biết và đều đồng ý – lại là ý tưởng sai lầm và không còn đúng.
Điều mà tôi muốn nói ở đây chính là:
Những cơ hội hoặc thông tin rõ ràng mà tất cả nhà đầu tư đại chúng đều biết đến rộng rãi hầu như luôn luôn sai, và khó có thể là một món hời nữa!
Thứ nhất, mọi người không hiểu được quy trình mà một khoản đầu tư có thể trở thành một cơ hội kiếm tiền vượt trội so với chỉ số chung. Thứ hai, những luận điểm phổ biến, đại chúng đằng sau một khoản đầu tư mà được đồng ý bởi mọi người sẽ có xu hướng triệt tiêu đi những lợi nhuận tiềm năng mà nó mang lại trong tương lai.
Hãy lấy ví dụ về một cơ hội đầu tư mà “tất cả mọi người” đều đồng ý rằng đó là một ý tưởng tốt rõ ràng. Trên quan điểm của tôi, về định nghĩa nó không thể nào còn là một ý tưởng tốt, bởi vì:
- Nếu tất cả mọi người đều đồng ý & thích nó, nhiều khả năng là bởi vì giá cả của chứng khoán đó đã có một performance trong quá khứ tốt. Mọi người thường tin rằng quá khứ tốt cũng đồng nghĩa tương lai cũng tốt.
- Nếu tất cả mọi người đều đồng ý & thích nó, nhiều khả năng giá cả của chứng khoán đó đã tăng lên một mức mà dư địa further appreciation chỉ còn rất thấp đến mức gần như khó xảy ra.
- Nếu tất cả mọi người đều đồng ý & thích nó, nhiều khả năng các dòng vốn đổ vào (capital inflows) mua nó đã cạn kiệt – khiến nó khó có thể trở thành món hời nữa.
- Nếu tất cả mọi người đều đồng ý & thích nó, có một rủi ro cực kỳ lớn rằng giá cả của nó sẽ rơi thảm nếu như đám đông đổi ý và quay đầu tháo chạy (!)
Những NĐT superior investor biết và chọn cách mua khi giá cả của chứng khoán giảm sâu hơn so với giá trị thực. Và hầu như trong mọi trường hợp, giá cả của chứng khoán chỉ có thể thấp hơn giá trị thực khi & chỉ khi mọi người chưa nhìn ra những điểm lợi (merits) của nó.”
Kết luận bởi S.A.F.E: (1) Sự cạnh tranh kinh ngạc của thời đại Internet – Smartphone – AI ngày nay (2) Động cơ lợi ích cá nhân của loài người “human incentives”, NĐT giá trị chúng ta buộc phải trở thành “second-level thinkers” nếu muốn sống sót/tồn tại trên thị trường đầy khốc liệt nầy (*)
Quay lại với những cơ hội dạng “game tài chính” mà tất cả mọi người đều biết đến rộng rãi trên báo chí hoặc tương tự mà chúng tôi nhắc đến ở đầu bài, nếu gặp lại các tình huống như vậy trong tương lai, chúng tôi cho rằng NĐT giá trị chúng ta có 2 bài học cần khắc cốt ghi tâm:
(1) Chúng ta cần phải chấp nhận thực tế rằng lĩnh vực đầu tư chứng khoán trong thời đại Internet – Smartphone – AI ngày nay cạnh tranh khủng khiếp (extremely competitive) đến mức mọi người trong giới đầu tư có thể làm bất cứ thứ gì để có được lợi nhuận. Với bối cảnh như vậy, nếu thực sự có một cơ hội kiếm lợi dễ dàng 20%-30% trong ngắn hạn, tất yếu nhưng đơn vị nhạy tin với nguồn lực và quy mô vốn khổng lồ như Ban lãnh đạo DN, Khối Tự doanh CTCK, các quỹ Hedge Funds chắc chắn sẽ mua hết mà không bao giờ đến lượt cho những NĐT cá nhân ngây thơ với vốn liếng nhỏ bé như chúng ta. Nếu họ không mua vào, thậm chí bán ngược cho chúng ta, chúng ta nên cẩn thận dần là vừa…
(2) Chúng ta luôn luôn phải khắc cốt ghi tâm về động cơ lợi ích cá nhân của loài người (human incentives) không hề đổi thay sau hàng nghìn năm. Nếu đó là một cơ hội hoặc một thông tin thực sự tốt & quan trọng, tại sao họ lại liên hệ inbox và gọi điện trực tiếp cho những NĐT vốn liếng nhỏ bé chúng ta mà không phải là gia đình họ, khối tự doanh của họ với hạn mức vay nợ ngân hàng và vay nợ cầm cố khiến họ dư sức có thể chớp lấy một món hời (bargain) rõ ràng như họ mô tả vậy?! Ban lãnh đạo DN đó có thực sự có track record trung thực/đáng tin cậy, với “skin-in-the-game” – lượng cổ phần tại DN chiếm tỷ trọng lớn trong tài sản cá nhân của họ – đến mức họ thực sự hành động vì lợi ích của một đám đông những cổ đông nhỏ lẻ chúng ta hay không??
…Để tồn tại và sống sót trong một TTCK ngày càng cạnh tranh cực độ với lượng cơ hội – hàng hóa niêm yết hạn chế, ngày càng nhiều thủ đoạn bất chấp để kiếm lợi nhuận alpha ngày nay, NĐT giá trị/NĐT cá nhân chúng ta buộc phải rèn luyện được tư duy cấp độ 2 (second-level thinking). Chúng ta buộc phải luôn hoài nghi, luôn đặt câu hỏi “Tại sao” quan trọng về động cơ của người bán, luôn tò mò tìm tòi mọi rủi ro, luôn kỷ luật đòi hỏi biên an toàn giữa giá cả so với giá trị thực (*)
Có như vậy, chúng ta mới tránh được những cạm bẫy, những lừa lọc, những “cây thông” kinh khủng đầy rẫy trên TTCK, từ đó mới có thể thực sự chạm được đến kỳ quan lãi kép hằng mong mỏi…
Saigon, nhân ngày Thứ hai đen tối (Black Monday) – 04.11.2024, bởi S.A.F.E – TGN
Add comment